MEVZU DERİN; KANGAL ÇOBAN KÖPEĞİ
Ülkemizin en çok bilinen yerli ırkı olan kangal köpekleri, iri ve güçlü yapıları, sahibine olan sadakati ve zekâsı ile uzun yıllardır sürü koruma köpeği olarak kullanılmaktadır. Bunun yanında Kangal Çoban Köpekleri, özellikle güvenlik kurumlarında bomba arama ve kurtarma hizmetlerinde de bulunmaktadır. Birçok yetiştirici tarafından, farklı bölge ve ülkelere götürülmüş olsa da, çok belirgin ırk özellikleri ve standartları olması nedeniyle, yapısal olarak büyük değişikliklere uğramamıştır. Bu sayede Kangal Çoban Köpeğine ait gen havuzundan gelen hayvanlar kolaylıkla ayırt edilebilmektedir. Köpek, ırkına adını veren Sivas’ın Kangal İlçesi ve çevresinde yoğunlukla yetiştirilmektedir. Araştırmacılar bunun sebebini bölgede mera tipi koyunculuk yapan yetiştirici popülasyonunun yoğun olması, coğrafi yapı ve bölgedeki yırtıcı yaban hayvanı nüfusunun fazla olması olarak göstermektedir. Bölgenin iklimine de oldukça iyi adapte olması sebebiyle, sert ve uzun geçen kış mevsimlerinde köpekten optimum verim alınabilir.
Kangal Çoban Köpeği ırkı, büyük köpek ırkları arasında da üst sıralarda yer alır. İri bir köpek ırkı olduğundan doğum ağırlığı da yüksektir. Kangal çoban köpeklerinde ortalama doğum ağırlığı 530 gr kadardır. Doğum sonrasında anne Kangal köpekleri büyük titizlikle yavrularını besler ve korurlar. Yavrular sütten kesildiği yaşa geldiğinde, ortalama 4,5 kg’dan daha fazla ağırlığa ulaşmış olurlar. Kangal Köpeği ırkı üzerinde yapılan çalışmalara göre köpekler 6 aylık yaşa geldiklerinde, ortalama 20 kg’lık bir canlı ağırlığa sahip olurlar.
Ergin yaşa geldiklerinde ise Türkiye’de üretilen Kangal köpeklerinde canlı ağırlık ortalama 35-50 kg olarak hesaplanmıştır. Yurt dışında üretilen köpeklerde ise bu değer ortalama 45-70 kg’a çıkmaktadır.
Kangal köpeklerinin doğum ağırlığı üzerinde çeşitli etkenler rol oynamaktadır. Doğum ağırlığı, doğum tipi ve doğan köpeğin cinsiyetinden etkilenebildiği gibi, araştırmalara göre doğum mevsimi ve annenin yaşının da etkili olduğu düşünülmektedir. Yaz döneminde doğan veya genç annelerden doğan yavruların canlı ağırlıkları, erişkin yaşa kadar bu parametrelerden olumsuz etkilenir. Kangal köpeklerinde en hızlı büyüme 6-8 aylık yaşlarda olmaktadır. Kangal ırkı için yaklaşık 1 yaş, erişkin yaş olarak kabul edilebilir.
Kangal çoban köpeklerinde cidago yüksekliği Türkiye’de yapılan çalışmalarda 70 cm, yabancı ülkelerde yapılan çalışmalarda ise bu yüksekliğin 80 cm civarında olduğu bildirilmiştir. Sağrı yüksekliklerinin de ortalama 70 cm’ye, göğüs çevresinin 80 cm’ye ulaştığı bildirilmiştir.
Kangal köpeklerinde doğum oranı da oldukça yüksektir. Bu oran %95’lere ulaşmaktadır. Yalancı gebelik olguları ise 3-6 yaşlar arasında daha sık görülmektedir. Büyük ırk köpeklerin genelinde olduğu gibi Kangal Köpeklerinde de çiftleşme yaşı ortalama 18 ay olarak hesaplanmıştır. Bir batında yavru sayısı ortalama 5- 8’dir. Yavru sayısının azlığı ile yavruların doğum ağırlığı arasında negatif korelasyon olduğu bildirilmiştir. Özellikle erkek yavrular, 6.aydan sonra daha hızlı büyür, 9 haftalık yaşa kadar da haftalık kilo artışı 500-550 gr kadardır.
Bütün ırk özellikleri göz önüne alındığında, Kangal ırkı köpekler, bu toprakların önemli bir markasıdır. Diğer çoban köpeği ırkları düşünüldüğünde, sahip olduğu özellikler, kangal köpeklerini eşsiz kılar. Bu sebeple kangal köpekleri, bu tarz konuları önemseyen yabancı ülkelerin iştahını kabartmaktadır. Birçok yöresel zenginliğimiz gibi bu değerimizi de sahiplenmeye çalışmaktadırlar. Kangal köpeği ırkının saflığının korunması, bu değerlerin yurt dışına çıkışlarının engellenmesi çok büyük önem taşımaktadır. Kangal ırkı köpekler, özellikle hayvancılığın yoğun olarak yapıldığı ve iklim koşullarının sert olduğu bölgelerde, sürülerin ve dolayısı ile ülke ekonomisinin direkt olarak koruyucusudur.
